Linux op de Chromebook

Let op: in chromeOS 131 is Linux bijgewerkt.
Het gevolg hiervan kan zijn dat de grafische omgeving niet goed meer werkt. Als dat bij jou ook zo is, zet dan deze vlag aan: Crostini GPU support.

Je kunt met een Chromebook in Linux werken. Je kunt het helemaal naar je eigen smaak inrichten. Je kunt bijvoorbeeld Gnome als grafische schil installeren (zie verderop).

Het leuke is dat je niet, zoals op andere computers, bij het starten van de computer hoeft aan te geven dat je in Linux wilt werken.

Als je het eenmaal hebt geïnstalleerd (dat doe je in het menu Instellingen), kun je tegelijkertijd Chrome-apps, Android apps en Linux-programma's gebruiken. Er is geen enkel ander computersysteem waarmee tegelijkertijd met drie compleet verschillende Operating systems kunt werken.

Als je Linux aanzet, werk je met de Debian 12-distributie. Deze ondersteunt Flatpak↗ en flatpak.org↗: een applicatie draait dan in zijn eigen afgeschermde omgeving en is niet afhankelijk van de Linux-distributie met zijn (eigen)aardigheden. Zie verderop op deze pagina.

Let op: Linux werkt alleen op de nieuwere modellen (vanaf 2017 of 2018, afhankelijk van de hoeveelheid geheugen). Linux gebruikt ongeveer 300 MB aan opslagruimte, los van de programma's die je zelf nog gaat installeren en de bestanden die je in de Linux-omgeving op gaat slaan.

Let op (2): niet alles werkt aan de Linux-kant. Zo werken de camera en microfoon niet. Dat ligt niet aan de Linux-apps, maar aan chromeOS dat (nog) niet alles kan doorgeven aan Linux.

Als de grafische omgeving niet goed werkt, zet dan deze vlag aan:

Linux inschakelen

Dit doe je één keer.

🔍 Linux.
Klik op Linux naast het tandwieltje (instellingen).
Klik op Aanzetten om Linux op de Chromebook te installeren.

🔍 Linux:

Klik op [Aanzetten] om de installatie te starten:

Je ziet nu dit scherm.

Klik op Volgende om de Linux-ontwikkelomgeving in te stellen.
Maak een gebruikersnaam aan
Verander desgewenst de aan Linux toegewezen opslagruimte.
Klik op installeren om Linux op de Chromebook te zetten.
Je krijgt nu de melding dat dit proces enkele minuten kan duren.
Er verschijnt een groeiende blauwe balk.

6 - Linux wordt geïnstalleerd:

Als Linux geïnstalleerd is, verschijnt er een venster, de Terminal, met daarin in het groen de opdrachtregel, de prompt.
Je bent nu klaar voor Linux.
Als je de prompt niet ziet, klik dan op de regel penguin.

1 - De terminal.
3 - Als je de prompt niet ziet: klik op penguin:

Zorgen dat je de nieuwste versie hebt

Om er zeker van te zijn dat je de nieuwste versie hebt, typ je nu dit achter de prompt:

sudo apt update && sudo apt dist-upgrade

Je kunt deze tekst kopiëren en dan in de terminal plakken.

Klik op de Entertoets om het commando uit te voeren.

Als er iets bij te werken is, moet je misschien even op Y en de entertoets drukken om verder te gaan.

Je ziet nu wat tekst verschijnen. Eerst staat er Working. Na een tijdje wordt het rustig en zie je de prompt.

Je bent nu helemaal bij.

Tip: voer deze opdracht zo nu en dan eens uit om er zeker van te zijn dat je de nieuwste Linux-versie hebt.

Linux opschonen

Hierna kan het handig zijn om Linux op te schonen. Dit doe je met de opdracht sudo apt autoremove.

Je schoont ook op als chromeOS een nieuwe versie van Linux geïnstalleert.

Controleer of je de nieuwste Linux-versie hebt:

Er moet wat worden bijgewerkt:

Er hoeft niets te worden bijgewerkt:

De taal aanpassen naar Nederlands

Het Linux op de Chromebook werkt standaard in het Engels.
Je kunt Linux eenvoudig zo instellen dat het in het Nederlands werkt:

Open de terminal: 🔍 terminal.
Klik op Penguin.
Je ziet nu de prompt.
Typ de opdracht
sudo localectl set-locale LANG=nl_NL.UTF-8
en druk op de entertoets.
Even later verschijnt de prompt weer.
Zet de Chromebook uit en weer aan.
Als je nu in Linux gaat werken, is alles in het Nederlands (tenzij het betreffende programma geen Nederlandse versie heeft).

Met dank aan Google Bard↗.

2 - De prompt in Penguin:

3 - De opdracht om voortaan in het Nederlands te werken:

6 - Zet de Chromebook uit en weer aan.
7 - Linux werkt nu in het Nederlands:

Linux-Instellingen

Nu Linux op de Chromebook staat, kun je allerlei zaken instellen.

🔍 Linux. Je ziet dan het instellingenscherm.

Als je van plan bent om Windows binnen de Linux-omgeving te gebruiken, is het slim om de schijfgrootte op 15 GB te zetten.

Je kunt hier Linux ook weer van de Chromebook verwijderen.

Back-up en herstel

Het kan heel handig zijn van om jouw Linux-omgeving een back-up te maken voordat je ergens mee gaat experimenteren.

Zo kun je later naar een bepaalde situatie teruggaan.

Dit is ook handig als je een Powerwash wilt gaan doen: je hoeft dan niet de Linux-omgeving opnieuw in te richten: na de Powerwash zet je de back-up weer terug.

Een back-up maken

Ga naar 🔍 back-up en herstel voor Linux.
Klik op Back-up.
Geef aan waar het back-up-bestand moet komen te staan.
Maak de back-up. Dat kan een aantal minuten duren.
Na afloop is het slim om een kopie op de Google Drive te zetten: dan heb je de back-up ook na een powerwash ter beschikking.

Herstellen

Verwijder Linux.
Zet Linux weer aan.
Je hebt nu een schone Linux-omgeving
Open de app Bestanden.
Dubbelklik op het Linux back-up bestand.
Start het herstel. Ook dit kan een aantal minuten duren.

Herstellen op een andere Chromebook

Dit werkt. Zorg voor genoeg ruimte voor Linux (minimaal anderhalf keer de ruimte die je vóór de back-up gebruikte: het systeem lijkt dat nodig te hebben voor het herstelproces.

Software installeren

Er zijn meerdere manieren om Linux-software te installeren:

vanaf een website (via een deb-bestand);
met een commando in de terminal;
binnen de software-app van een grafische omgeving, bijvoorbeeld Gnome;
via Flatpak, Snap of AppImage.

De pagina Software installeren beschrijft hoe je Linux-software op een Chromebook installeert en verwijdert.

Gnome, een grafische schil van Linux, installeren

Voor normale mensen is het werken met de Terminal niet echt handig.
Je kunt beter in de grafische omgeving werken. Dan ziet Linux er ongeveer zo uit als Windows of MacOS.
Zo'n grafische omgeving bevat onder meer een programma om software te installeren en te verwijderen.

Linux kent talloze van deze omgevingen. Gnome is de bekendste.

GNOME website: www.gnome.org↗

GNOME wiki: wiki.gnome.org↗

Omdat Linux op de Chromebook geen eigen scherm heeft, lijkt het niet nodig om Gnome te installeren.
De meeste Linuxprogramma's hebben echter een grafische omgeving nodig om te kunnen werken. Daarom is het wel slim om Gnome te installeren.

Hieronder beschrijf ik hoe je Gnome op de Chromebook installeert.

Gnome installeren

Open de Terminal en typ:
sudo apt-get install gnome-software gnome-packagekit
Linux gaat aan het werk en vraagt je op een gegeven moment of je akkoord bent dat het systeem extra opslagruimte gaat gebruiken (ongeveer 96 MB).
Typ Y of druk op de entertoets om daar mee in te stemmen en door te gaan.
Je ziet nu een hele reeks meldingen voorbij komen. Soms lijkt het of er niets gebeurt, maar dat lijkt maar zo.
Na een paar minuten wordt het echt stil en toont de Terminal de prompt.
Gnome is nu geïnstalleerd.
Je kunt het terminalvenster sluiten (bevestig dat je het wil sluiten).

De Chromebook ondersteunt nu ook grafisch-werkende Linuxprogramma's.

Geef aan dat je door wil gaan met de installatie:

De prompt is er weer. Gnome is geïnstalleerd:

Gnome de eerste keer gebruiken

Je hoeft niet naar de Terminal te gaan om Gnome te gebruiken.

Druk op de zoektoets en typ Gnome of software. Je ziet dan het icoontje Software hiernaast verschijnen.

Klik erop en je bevindt je na een seconde of twintig in de grafische wereld van Linux....

Typ 🔍 gnome of 🔍 software:

Als het startscherm leeg is

Het kan helpen om dan de Chromebook te herstarten: log uit en weer in of zet hem uit en dan weer aan.

Als dat niet helpt, open dan de terminal, klik eventueel op penguin en geef het commando

sudo apt update

Als de Chromebook klaar is, typ je het commando exit om de terminal te sluiten.

Start nu Gnome weer. Het scherm zou er nu ongeveer uit moeten zien zoals het plaatje rechts.

De elementen in Gnome

De volgende elementen zijn belangrijk:

Linksboven: de zoekknop. Hiermee kun je programma's zoeken om te installeren.
De drie tabbladen:
- Verkennen
- Geïnstalleerd
- Updates (programma's waarvan een nieuwe versie beschikbaar is)
Rechtsboven: Instellingen. Hier kun je onder meer aangeven of Linux automatisch programma's moet bijwerken.

Het installeren en beheren van software vanuit Gnome is beschreven op de pagina Software installeren.

Zorgen dat je de laatste versie van programma's hebt

Typ in de Terminal:

sudo apt-get upgrade

De Chromebook dual boot maken: chromeOS en (bijv.) Lubuntu

Je kunt van een Chromebook niet een 100% Linux-computer maken, maar met wat handgrepen kun je hem wel dual boot maken.

Ik heb dat met mijn Lenovo Yoga gedaan en het werkt prima.

Ik heb er voor mijzelf een handleiding↗ van gemaakt

LET OP: ik beheers deze materie niet. Ik heb het geprobeerd zonder precies te weten wat ik doe. Ik geef geen enkele garantie en je kunt me niet aanspreken als het bij jou fout loopt, waardoor je in het ergste geval de Chromebook niet meer kunt gebruiken.

Bij mij werkte het, en nu kan ik de Sidekick browser gebruiken zonder de ongemakken van het chromeOS-Linux.

Er zijn nog wel beperkingen: ik kan in Linux de interne microfoon niet aan de gang krijgen. De camera werkt wel.

USB-microfoons en -camera's werken ook.

Lees vooral de instructies op mrchromebox.tech↗. De link staat ook in de handleiding.